Podrška autorima kroz fer upotrebu AI sistema

Jučer popodne Edward Newton-Rex, izvršni direktor audio sektora u kompaniji Stability AI, objavio je odluku o svojoj ostavci na X (ranije poznatom kao Twitter). U svom objašnjenju, Newton-Rex je naveo da je napustio kompaniju jer nije bio u mogućnosti da promijeni prevladavajuće mišljenje o fer upotrebi resursa kompanije. U izjavi kompanije Stability AI koja se odnosi na javne komentare o ovom pitanju, eksplicitno je izražena podrška korišćenju neovlašćenog sadržaja sa interneta za obuku njihovih generativnih AI sistema.

Slično mišljenje je zastupao i Newton-Rex, koji je istakao da smatra da je obuka generativnih AI modela na neovlašćenom sadržaju pogrešna praksa. To dovodi do urušavanja cijele kreativne ekonomije, jer kompanije vrijedne milijarde dolara na neovlašćenim radovima autora obučavaju generativne AI modele koji mogu da stvaraju nove sadržaje često konkurentske originalnim radovima. Ova praksa nije prihvatljiva u društvu koje se oslanja na autorska prava i koje je podržalo ekonomiju kreativnih umjetnosti.

Tokom istog dana, moderirao sam panel o štetnim uticajima AI sistema na umjetnike i ljudsku kreativnost na događaju u Washingtonu koji su organizovali Open Markets Institute i AI Now Institute, pod nazivom „AI i javni interes“. Panelisti su iznijeli slično mišljenje o pitanju fer upotrebe kao Newton-Rex.

Jen Jacobsen, izvršna direktorica Artist Rights Alliance, u svojim izlaganjima je naglasila kako ne očekuje da će sudski postupci imati „automatsko“ tumačenje da je korišćenje AI sistema za obuku generativnih modela fer upotreba. Naprotiv, u mnogim slučajevima, korišćenje radova za obuku ima supstitucioni efekat na tržište, pri čemu se stvaraju novi radovi koji direktno konkuriraju originalima. Ovo je suprotno osnovnom principu fer upotrebe.

Ashley Irwin, predsjednik Society of Composers & Lyricists, istakao je da postoji ekonomija koja se temelji na obuci ljudskih muzičara i kompozitora koja je sada u velikoj opasnosti zbog novih AI sistema. Irwin je istakao „troje C-a“: saglasnost, priznanje i nadoknada za radove koji su korišćeni u ovim sistemima. On tvrdi da nadoknada treba da bude isplaćena prije bilo kakvog korišćenja medija za obuku modela, a ne nakon obuke.

Kroz ovu raspravu istaknuto je da su AI tehnologije već značajno promijenile ekonomiju u muzičkoj industriji i drugim kreativnim industrijama, a u korist korporacija. AI modeli su koristili velike količine podataka i algoritama za oblikovanje muzičke industrije, utječući na proces stvaranja muzike, otkrivanje muzike i sam način karijere muzičara. Ovo je rezultiralo neravnotežom moći u industriji koja je posebno nepovoljna za nezavisne umjetnike. Uprkos tome, panelisti su se složili da postoje prednosti za umjetnike u korišćenju veštačke inteligencije, s tim da podržavaju upotrebu generativnih AI sistema koji ne zloupotrebljavaju autorska prava autora.

U zaključku, podrška autorima i njihovim pravima ključna je da bi se ostvarila fer upotreba AI sistema. Koordinacija između tehnoloških kompanija i autora treba da poštuje principe saglasnosti, priznanja i nadoknade. Zakonske inicijative kao što je Protecting Working Musicians Act, koju je predstavila zastupnica Deborah Ross, treba da omoguće kolektivno pregovaranje umjetnicima i pruže pravične uslove za korišćenje njihovih djela u streaming platformama i generativnim AI sistemima.

Česta pitanja:

Šta je generativna AI?

Generativna AI se odnosi na sistem koji je sposoban da stvara nove sadržaje na osnovu prethodno naučenih podataka. Ovi sistemi koriste AI tehnike, kao što su neuronske mreže, kako bi generisali originalne radove, kao što su muzika, slike, tekstovi i drugi oblici kreativnog sadržaja.

Šta je fer upotreba?

Fer upotreba se odnosi na pravičnu i legalnu upotrebu autorskog sadržaja koji je zaštićen autorskim pravima. Pravila fer upotrebe određuju do kojeg stepena je dozvoljeno koristiti autorska djela bez prethodne saglasnosti autora ili vlasnika autorskih prava. Ova pravila variraju u zavisnosti od zakona o autorskim pravima u svakoj zemlji.

Koja je uloga AI sistema u kreativnoj industriji?

AI sistemi imaju sve veći uticaj na kreativnu industriju. Oni mogu biti korišćeni kao alat za podršku umjetnicima, kao što je generisanje muzike, slika ili teksta. Međutim, postoji i zabrinutost da AI sistemi mogu zloupotrijebiti autorska prava umjetnika ukoliko se koriste za stvaranje novog sadržaja na osnovu tuđih djela bez odgovarajuće saglasnosti ili nadoknade. Zbog toga je važno postići pravičnu ravnotežu između tehničkog razvoja AI sistema i zaštite prava autora.